Thuis in Lombardijen, leven in armoede

Door Mieke Zagt, 29 mei 2019

In Rotterdam is steeds minder ruimte voor kwetsbare, minder draagkrachtige huurders. Er worden huizen gesloopt ten behoeven van nieuwe, rijkere doelgroepen terwijl op andere plekken huizen verwaarloosd worden, waardoor minder draagkrachtige bewoners het nakijken hebben.

RAB, de Rotterdamse Armoedebestrijdings Beweging, volgt de uitvoering van de maatschappelijke taak van de woningbouwverenigingen en zoomt in op Lombardijen waar bewoners al jaren klagen over de belabberde staat van onderhoud van hun huizen.

Lombardijen

Aan de Pliniusstraat en de Vergiliusstraat in Lombardijen staan twee flatgebouwen waar het slecht toeven is. Zodra je de portiek binnenkomt, zie je troebel water in de kelder staan waar afval in drijft. De deuren naar de berging zijn vergrendeld door woningbouwvereniging Havensteder als oplossing voor de wateroverlast. De leuningen op de galerij zijn verrot en de splinters steken uit het hout. Op de platte daken staan plassen, een broedplaats voor muggen. Er hangen elektriciteitsdraden over het dak. De deur van een meterkast staat open en het schilderwerk bladdert. Bij binnenkomst in een van de huizen voel ik de tocht optrekken. Het is december en het is koud in huis. Er wordt gekookt en er is geen goede ventilatie , daarom staat de buitendeur naar het balkonnetje open. In de slaapkamers groeit schimmel in de kozijnen en de douche heeft een gat in de muur.

Havensteder

De eigenaar van deze woningen, de Rotterdamse woningcorporatie Havensteder, is talloze malen langs geweest om de klachten te bespreken. Maar wanneer ik in december 2018 op het Havensteder kantoor in Lombardijen de kwestie bespreek, lijkt de manager toch niet helemaal op de hoogte en vraagt naar details.

Ik leg de eindeloze lijst met klachten over de flats voor.  Door de continu overlopende riolen, de schimmel, de plassen water op de daken en mogelijk door asbest zijn deze woningen ronduit ongezond.

Bovendien wonen er veel kwetsbare bewoners, een doelgroep waarvoor Havensteder zich in zet, zo staat in de missie op de website te lezen, die moeite hebben om rond te komen.

Ondanks de verloederde staat van de flats heeft Havensteder de renovatie van deze woningen niet opgenomen in de planning. Toch weet de manager te vertellen dat de buitenschil aangepakt gaat worden, waaronder het schilderen van de buitenkant en het aanbrengen van mechanische ventilatie. Dit  is echter onvoldoende om de overstromingen van het oude riool tegen te gaan of om het jarenlange achterstallige onderhoud aan te pakken. De bewoners zijn het zat en de meesten willen het liefst vertrekken, maar zij hebben geen perspectief op iets beters.

De manager belooft me op de hoogte te houden als er concrete afspraken zijn voor structurele verbetering van deze woningen, maar dat zal niet voor de kerst gebeuren, zegt ze. Kerst verstrijkt, Oud en Nieuw verstrijkt, de winter is voorbij en de lente breekt aan en ik hoor niets. Ook de bewoners weten nog steeds niet wanneer de renovatie van hun huizen plaats vindt. Doorgaan met het lezen van “Thuis in Lombardijen, leven in armoede” →

Huurkoop tegen Armoede

 Interview met NIDA fractiemedewerker Jeroen Schilder over ‘Huurkoop 3.0’

Wonen: een mensenrecht dat duurder wordt

Een plek om te wonen, een dak boven je hoofd. Het is een basisbehoefte en een mensenrecht. Maar in de praktijk is het recht op wonen niet onvoorwaardelijk en niet universeel. Huizenprijzen stijgen. Huren stijgen. Je hebt steeds meer geld nodig om van dit mensenrecht te kunnen genieten. Het kost een steeds groter percentage van ons inkomen.[1] En stijgende huren zorgen voor een toename in de geldstroom van arm naar rijk. Betaalbaar wonen is een belangrijk thema voor de RAB. Net als de financiële instrumenten die ingezet kunnen worden om te voorzien in deze basisbehoefte.

De Rotterdamse politieke partij NIDA heeft 16 mei een initiatiefvoorstel ingediend dat onze interesse heeft gewekt: ‘Huurkoop 3.0’. Het is een plan om huurders de mogelijkheid te geven om geleidelijk eigenaar te worden van het huis dat ze huren. Rutger Henneman en Sjoerd van Schooneveld gingen namens de RAB langs bij de NIDA-fractie om naar dit plan te vragen. We spraken met fractiemedewerker Jeroen Schilder. En we waren onder de indruk.

Tussen wal en schip

– RAB: Welk probleem moet Huurkoop 3.0 oplossen?

Schilder: Er zijn veel problemen op de woningmarkt, met name dat er te weinig betaalbare woningen zijn. Mensen in het middensegment hebben weinig mogelijkheden om door te stromen. Het politieke debat gaat vooral over de hoeveelheid van type woningen, dat is maar een deel van de uitdagingen. Wij denken dat er veel problemen bestaan omdat er te weinig variatie is in de financieringsmogelijkheden. Je moet kiezen tussen huur of koop.

Er zijn veel mensen die niet in aanmerking komen voor een reguliere hypotheek, zoals starters, flexwerkers, mensen die uit principiële of levensbeschouwelijke overtuigingen geen schulden willen of kunnen dragen of geen rente willen of kunnen betalen. Veel mensen betalen daarnaast maandelijks een huurprijs die hoger is dan de vaste lasten voor een hypotheek. Maar vanwege de strenge hypotheek-eisen of vanwege budgettaire overwegingen komen ze niet in aanmerking voor een hypotheek. Ons plan speelt in op deze groep. Wij stellen voor dat we in Rotterdam gaan starten met een huurkoop pilot. Huurkoop 3.0 betekent dat je maandelijks huur betaalt maar daarnaast ook aandelen opbouwt in je huis. Je wordt daarmee mede-eigenaar van je huis. En na een jaar of 20 of 30 ben je volledig eigenaar geworden van het huis dat je hebt gehuurd.

Huurkoop 3.0

– RAB: Hoe werkt Huurkoop precies?

Schilder: In de afgelopen eeuw zijn er eerdere varianten geweest van Huurkoop. In ons voorstel, ‘Huurkoop 3.0’, vallen we terug op een huurkoop-variant die is ontwikkeld in Maleisië. Je betaalt maandelijks een bedrag waarmee je aandelen opbouwt. Daarnaast betaal je een bedrag aan huur, je woont immers in een woning die niet helemaal van jou is. Deze variant gaat uit van een gedeeld eigenaarschap tussen de investeerder of corporatie aan de ene kant (wij noemen dat de ‘huur-verkoper’) en de bewoner of ‘huur-koper’ anderzijds.

Ik zal een voorbeeld geven. Doorgaan met het lezen van “Huurkoop tegen Armoede” →

Basisinkomen vergroot financiële zekerheid

Nieuwe resultaten van het basisinkomen experiment in Finland laten zien dat degenen die een basisinkomen ontvingen meer financiële zekerheid hebben ervaren dan de personen uit de controle groep (die geen vorm van het basisinkomen ontvingen).

Verder tonen de resultaten dat mensen met een basisinkomen ook meer vertrouwen hadden in instituties, politici en hun medemens.

Uit eerdere resultaten van het experiment bleek dat mensen ook een groter algemeen welzijn ervaren. Daarnaast vonden mensen niet sneller werk met een basisinkomen (in het eerste jaar van het experiment).

Het basisinkomen experiment in Finland vond plaats in 2017-2018. Twee jaar lang kregen 2000 werklozen een basisinkomen van 560 euro per maand. Dit bedrag mochten ze houden ongeacht of ze werk vonden. Hun situatie wordt vergeleken met een controlegroep werklozen die geen vorm van basisinkomen ontvingen.

De komende tijd zullen nog meer bevindingen van het experiment worden gepubliceerd. Zie hier de huidige bevindingen.

Verdere info over het basisinkomen kun je vinden bij de werkgroep Zeker Inkomen.

Rachel Heymach: “Dit is zo herkenbaar” over Lost Boys, 5 jaar later.

Gisteren zond de EO de documentaire Lost Boys, 5 jaar later uit.

In 2011 volgde Margit Balogh de jongens van de jeugdbende Bloods. Een van hen was Demo. Vijf jaar later heeft hij de vicieuze cirkel van criminaliteit en gevangenissen achter zich weten te laten. Hij werkt als reporter voor een bekend radiostation, is labelmanager bij een platenmaatschappij en is genomineerd voor de NTR-radioprijs. Toch komt Demo maar niet los van zijn verleden. Nog steeds wordt Demo achtervolgd door deurwaarders, schuldeisers en justitie.

Als hij zijn schulden wil oplossen, wordt hij van het kastje naar de muur gestuurd. Ondanks dat hij maandelijks 1000 euro afbetaalt, worden zijn schulden niet minder door oplopende boetes en de kosten van de incassobureaus. Demo wordt er moedeloos van.

Dit moeten jullie zien

Rachel Heymans, bestuursvoorzitter van Talenz Skool uit Rotterdam Zuid, reageerde onmiddellijk op dit indrukwekkende portret: “Dit is zo herkenbaar. Dit moeten jullie zien.”

Mieke Zagt interviewde Rachel en vroeg haar waarom het zo herkenbaar is.

Rachel vervolgt: “Mensen die weinig tot niets te besteden hebben, zijn bezig met overleven. Voorzien in hun basisbehoeften, daar ligt de prioriteit. Dit zie ik voornamelijk bij gezinnen met opgroeiende kinderen. Een administratie bijhouden naast het overleven is dan vaak te veel gevraagd.”

Ook Demo uit de documentaire kan het niet opbrengen om de stapels post te openen om zo het overzicht te bewaken.  Demo legt uit: “Als Margit mij belde, ging het natuurlijk over de film, maar zij stelde me ook vragen die me goed deden, zoals ‘Heb je al gegeten?’ en ‘Hoe gaat het met je?’ Dat was bijzonder voor me.”

Rachel: “Men zegt vaak dat mensen in deze situatie de kop in het zand steken, maar dat klopt niet. Ze ontkennen niet dat er problemen zijn, maar het is gek genoeg een vorm waarmee zij zichzelf beschermen om een depressie te ontspringen. Het gaat al niet goed, dus waarom zal ik mezelf nog meer frustreren door de post te openen. De boodschap van de brief is bekend. Laat de dag maar niet verpest worden door nog meer slecht nieuws.”

Even bellen voor een betalingsregeling

Vaak adviseert men om te bellen voor een betalingsregeling. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Rachel illustreert: “Het vraagt moed, wijsheid en taalvaardigheid om dit op een overtuigende manier te doen.  Bovendien is het niet vanzelfsprekend dat men kan bellen; daar zijn namelijk ook kosten aan verbonden. Gelukkig zijn er wel organisaties die mensen ondersteunen. Maar vaak wordt daar te laat op in gezet.”

Leven met angst

Veel mensen in die situatie leven in constante angst: angst dat je kinderen uit huis worden geplaatst omdat je de zorgplicht niet naar maatstaven kan nakomen of angst voor ontruiming, angst voor opsluiting. Waar is de uitweg?

Rachel legt uit dat mensen zonder redelijk inkomen kwetsbaar blijven: “Heb je je uiteindelijk weten te redden uit de financiële stress, komt er weer wat om de hoek kijken. Voor mensen die meer te besteden hebben is het makkelijk om wat te sparen voor eventueel onverwachte uitgaven. Maar hoe doe je dit als je niets kunt sparen? Net uit een schuldentraject en toch weer terug bij af. Een vicieuze cirkel.  Dat heb ik te veel en te vaak gezien! Ik kom dit continu tegen.”

Advies

Zou je mensen die dit overkomt een advies kunnen geven?

Rachel: “Om eerlijk te zijn niet. Ik heb dat geprobeerd: doorverwijzen naar de schuldhulpverlening, formulierenspreekuren, maar de oplossingen zijn vaak van tijdelijke aard en symptoom bestrijdend. Het ‘systeem, de bureaucratie’ staat enorm in de weg. De mentaliteitsverandering is een grote opgave voor zowel de schuldeisers als de schuldenaren.”