28 februari 2022
Geachte leden van en kandidaten voor de Rotterdamse gemeenteraad,
Er staan nieuwe gemeenteraadsverkiezingen voor de deur.
Verkiezingen brengen hoop. Hoop op nieuwe tijden, op betere tijden, op verandering of op bestendiging van wat goed is. Maar lang niet iedereen in onze stad gaat stemmen. Dat is jammer. Hoe meer mensen bij het democratische proces betrokken zijn, hoe meer legitimiteit het gekozen bestuur heeft, en dat is juist nu, in deze complexe coronatijden, heel erg belangrijk.
Maar wie zijn dat, die mensen die niet gaan stemmen? Zijn dat mensen die de hoop hebben opgegeven dat hun stem ertoe doet? Zijn dat de mensen die onzeker zijn over hun bestaan, zijn dat mensen die geen fatsoenlijke woning hebben of vrezen voor de vernieuwing van hun wijk, omdat zij hun huis kwijtraken of zijn dat mensen die schulden hebben en in armoede leven? Of zijn dat misschien mensen die voelen dat zij er niet toe doen, omdat ze niet gehoord, niet gezien en niet erkend worden?
Wanneer ongeveer de helft van de Rotterdammers niet naar de stembus gaat, ontstaat een democratisch tekort en boet de overheid in aan gezag. Er is niet genoeg tegenspraak georganiseerd tegen het beleid van de gemeente, omdat de tegenspraak in de participatieprocessen wordt doodgeknuffeld of ingekapseld [1]. Tegelijkertijd voelen verschillende groepen zich tegen elkaar uitgespeeld, waardoor samenhang en eenheid uit de wijken verdwijnt.
Hoe kunnen wij niet-stemmers bewegen om dat op 16 maart 2022 toch te gaan doen?
Dat kan door de signalen uit de wijk te horen, door rechtvaardige oplossingen te bieden en door nieuwe zekerheden te creëren. Ons uitgangspunt is: iedereen heeft recht op een goed leven, gevrijwaard van armoede en onderdrukking. RAB onderzoekt wat daarvoor nodig is.
Mensenrechten, solidariteit en compassie zijn daarbij belangrijke waarden.
Met deze brief delen wij onze zorgen met u en stellen wij een aantal oplossingen voor. Wij vragen u of u zich hieraan wil committeren om in gezamenlijkheid de armoede in Rotterdam te bestrijden.
- Een zeker inkomen voor iedereen
RAB pleit voor een zeker inkomen voor alle inwoners van Rotterdam en stelt daarom een pilot voor waarin de gemeente Rotterdam de mogelijkheden onderzoekt van het basisinkomen: wat zou er gebeuren als de bijstand als basisinkomen wordt behandeld [2]? Het idee achter een basisinkomen is dat elke Nederlandse staatsburger vanaf 18 jaar recht heeft op een fatsoenlijk inkomen. Een basisinkomen biedt een minimum bestaanszekerheid. Het is onbelast en biedt voldoende middelen om een zelfstandig leven te leiden, waarnaast men kan werken en studeren. Studiefinanciering, toeslagen en huursubsidies komen te vervallen. Door een basisinkomen in plaats van de bijstand aan te bieden, wordt de kloof tussen werkenden en niet werkenden verkleind. Bovendien kan de dure bureaucratie van de bijstand vervallen. Daarnaast is het belangrijk dat er gratis kinderopvang en gratis buitenschoolse opvang komt, zodat iedereen er gebruik van kan maken.
Naast deze lokale pilot voor een basisinkomen pleit RAB voor een actieve lobby van de gemeente Rotterdam richting Den Haag voor een hoger minimumloon en voor een nationale pilot voor een basisinkomen.
2. Aandacht voor onze kinderen
Permanente onzekerheden over je inkomen of je onderkomen leiden tot zorg en stress en uiteindelijk tot een gebrek aan energie of erger nog, tot depressiviteit. Dit kan ertoe leiden dat je minder aandacht besteedt aan je familie en kinderen. De stress die financiële onzekerheid oplevert, kan leiden tot een achterstand in de ontwikkeling van kinderen, waardoor deze kinderen met een achterstand starten [3].
RAB vindt dat elk gezin een stabiele basis hoort te hebben, waardoor gemoedsrust ontstaat zodat er tijd vrijkomt om aan je kinderen te besteden. Een zeker inkomen draagt bij aan een stabiele basis voor gezinnen met een laag inkomen.
Daarnaast is RAB van mening dat de jeugdzorg en het onderwijs meer investeringen verdienen, opdat uiteindelijk al onze Rotterdammertjes gelijke kansen krijgen.
3. Werk
RAB bepleit dat de gemeente Rotterdam bijdraagt aan vaste arbeidsovereenkomsten, zodat meer mensen arbeidszekerheid krijgen, met name die medewerkers die in de frontlinie werken aan welzijn en zorg. De onzekerheden en de zwaarte van het beroep in deze sector leiden vaak tot personeelstekorten.
Werken in welzijn en zorg is relationeel werk. Het is daarom belangrijk dat de persoonlijke relaties en netwerken stabiel blijven en niet voortdurend onderbroken worden. Door de aanbestedingsprocedures bieden de welzijnspartijen een beperkt aantal vaste contracten aan hun medewerkers. De overheid moet het vertrouwen van mensen terugwinnen en ervoor zorgen dat haar vertegenwoordigers een betrouwbaar gezicht vormen. In dit kader is de recente verlenging van de looptijden binnen de aanbesteding een goede zaak. Hopelijk volgt daaruit dat welzijnspartijen haar medewerkers vaker een vast contract aanbieden. Dat is goed voor de medewerkers en ook voor de dienstverlening.
Rab vraagt ook aandacht voor het fenomeen dat grotere partijen binnen de aanbesteding de boventoon voeren. Soms met desastreuze gevolgen [4]. De kleine partijen zijn vaak beter in de wijk geworteld, maar kunnen niet altijd voldoen aan de vele eisen die gesteld worden tijdens de aanbesteding. Het is dus belangrijk niet alleen oog te hebben voor formaliteiten, maar ook voor wat er in de wijk gebeurt en welke partijen er al vertrouwd zijn.
4. Huisvesting
Ieder mens heeft recht op een fatsoenlijk en betaalbaar onderkomen. Het recht op wonen is een van de maatschappelijke taken die bij de lokale overheid is ondergebracht. De gemeente moet er vervolgens voor zorgen dat haar inwoners een goed en betaalbaar onderkomen hebben en dat niemand op straat hoeft te slapen. RAB vindt het belangrijk dat de maatschappelijke taak die door de gemeente Rotterdam aan de woningbouwcorporaties is uitbesteed zorgvuldig wordt geïmplementeerd, gemonitord en geëvalueerd. Concrete prestatieafspraken helpen hierbij, waaronder de afspraak dat sociale huisvesting niet afhankelijk mag zijn van marktwerking.
De gemeenteraad kan lessen trekken uit de misstanden in de Tweebosbuurt, de Fazantstraat en in Lombardijen door te luisteren naar de zorgen van de bewoners van deze buurten. Zo moet er meer sociale woningbouw voor Rotterdammers en voor nieuwkomers komen. Niemand mag gedwongen worden te verhuizen naar andere delen van de stad, omdat de renovatie van de wijk tot een tekort aan betaalbare woningen leidt of omdat de Rotterdamwet hen verhindert terug te keren.
RAB vindt het belangrijk meer passende woningbouw voor ouderen te bouwen, zodat zij kunnen doorstromen naar kleinere woningen en hun (grotere) huizen vrijkomen voor gezinnen met kinderen.
Door de afschaffing van de verhuurdersheffing komt er geld vrij voor de woningbouwverenigingen, hetgeen een goede zaak is. Er moet namelijk veel meer gebouwd worden, maar wel binnen een nieuwe woonvisie. In een nieuwe woonvisie kunnen beginselen voor nieuwe prestatieafspraken geformuleerd, waaronder een verhoging van het aantal sociale huurwoningen zoals ook de rapporteurs van de Verenigde Naties bepleitten in een kritisch rapport over het woonbeleid van Rotterdam. In dit rapport wordt de gemeente Rotterdam beschuldigd van het schenden van het recht op wonen doordat zij onvoldoende betaalbare en fatsoenlijke woningen aanbiedt [5].
RAB pleit daarom voor een nieuwe woonvisie die recht doet aan alle Rotterdammers.
RAB stelt bovendien voor dat in dit kader het NPRZ wordt herzien.
Het NPRZ stelt zich als doel het sociaaleconomisch niveau van bepaalde focuswijken op Zuid gelijk te trekken met dat van de G4. Een van de subdoelen is dat de WOZ-waarde in die wijken gemiddeld net zo hoog moet zijn als in de rest van Rotterdam en van de andere grote steden. Doordat overal de huizenprijzen stijgen en dus ook de WOZ stijgt, levert dat perverse financiële prikkels op om op Zuid binnen het NPRZ steeds duurdere huizen te bouwen.
Het percentage middeninkomens moet stijgen, zegt een andere indicator van NPRZ. Maar welke effect heeft dat op het sociale weefsel van de wijk? En waar moeten de mensen met de laagste inkomens heen? Het waterbed-effect van deze strategie leidt ertoe dat mensen met lage inkomens de stad uit worden gejaagd.
Dit jaar vindt de mid-term review van het NPRZ plaats, na 10 jaar NPRZ. Het is van groot belang dat zowel de gemeenteraad als de wijkraden betrokken worden bij de formulering van de onderzoeksvragen over de effecten van het NPRZ.
RAB adviseert de nieuwe gemeenteraad dan ook zorgvuldig naar de effectiviteit van het NPRZ te kijken.
RAB vindt eveneens dat gebouwen en woningen niet lang leeg mogen staan. Speculatie met vastgoed moet worden tegengegaan om woningnood te bestrijden.
5. Monitor de maatschappelijke taak
Last but not least, de gemeente Rotterdam heeft een maatschappelijke taak die zij hoort uit te voeren. Het uitbesteden van de maatschappelijke taak betekent niet dat de Rotterdamse gemeente, als hoogste lokale, bestuurlijke orgaan, geen verantwoordelijkheid draagt.
RAB is van mening dat het nieuwe College aan de Rotterdamse woningbouwverenigingen, de welzijnsorganisaties en andere uitvoerders correcte en concrete opdrachten hoort te geven om bovengenoemde maatschappelijke taken naar behoren uit te voeren. Bovendien hoort de gemeenteraad de uitvoering in ons aller belang te monitoren, te controleren en te evalueren en bij te sturen indien nodig.
RAB hoopt dat de nieuwe gemeenteraad bovengenoemde zorgen zeer ter harte neemt en dat deze punten worden meegenomen in het te sluiten coalitieakkoord.
Namens RAB, de Rotterdamse Armoedebestrijdings Beweging
Gijs Custers
Vanessa Umboh
Jan Blankers
Mieke Zagt
[1] Rotterdam heeft last van bestuurlijke overmoed (binnenlandsbestuur.nl)
[2] Gijs Custers schreef hierover in Vers Beton: https://www.versbeton.nl/2016/10/basisinkomen-rotterdam-tijd-voor-een-experiment/
[3] Jasper Bovenkamp en Vanessa Umboh, Moeder van 40.000 kinderen, 2022, Ten Have, Utrecht.
[4] Zie bijvoorbeeld: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/10/welzijnswerk-in-het-arme-feijenoord-grote-ambities-veel-conflicten-a4087495
[5] Zie hier de brief van de VN rapporteurs: AL NLD (3.2021) (ohchr.org)
rabrotterdam.nl 